Najstarsze dzieło literackie w tym wydawnictwie. Twórca monoteizmu.

Kategoria:

Książki

Nomen – Amenhotep

Amenhotep-Neczer-Heka-Junu'

egip. – ''Amon-jest-Rad

Amon-jest-rad-Bóg-władca-Heliopolis''

Prenomen – Nefer-cheperu-Re Ua-en-Re

egip. – Doskonałe-są-Przemiany-Re
Jedyny-Wybraniec-Re

Imię horusowe – Ka-nechat-quasut

egip. – Byk-potężny-o-wysokich-piórach

Faraon Echnaton jest uznawany za pierwszy przykład naukowca, twórczego umysłu, u władzy. Dokonuje śmiałej rewolucji religijnej. Istnieją przesłanki, które łączą postać Echnatona z judaizmem. Zarówno religia wprowadzona przez Echnatona, jak i wiara potomków Jakuba miały charakter monoteistyczny. Ważną wspólną cechą obu religii był także zakaz przedstawiania osoby boskiej. Także niektóre datowania czasu życia Mojżesza pokrywają się z czasami panowania tego faraona, prześladowanego pośmiertnie za wprowadzenie monoteizmu. Po tym jest skazany na damnatio memoriae- wpisy o jego panowaniu są usuwane. Dlaczego?

Kolejną ciekawostką jest sam fakt ukazywania faraona w otoczeniu "kochającej rodziny". Echnaton jak żaden inny faraon uwieczniany był w towarzystwie całej rodziny, co wcześniej, jak i później uważane było za niegodne osoby boskiej.

Fragment opery F. Glassa

Philip Glass jest autorem tryptyku oper minimalistycznych (Portrait Trilogy)poświęconych trzem największym postaciom wszechczasów. Trzem ludziom którzy w największym stopniu wywarli wpływ na nasze życie. Byli to: Gandhi (Satyagraha)Einstein (Einstein on the Beach), i opera o egipskim faraonie Echnatonie (Akhnaten), będąca ukoronowaniem tego tryptyku.

Echnaton to jedna z najbardziej kontrowersyjnych postaci w historii ludzkości. To za jego czasów po raz pierwszy w dziejach ludzkości rozkwitła sztuka realistyczna (sztuka tzw. okresu Amarny). Jest on pierwszym faraonem, którego przedstawiano wraz z rodziną, pierwszym humanistą, którego myśli i wiersze poznaliśmy, mężem którego znana z kobiecego piękna żona Nefretete miała ten sam status faraona co on sam. Jego dziwny wygląd budzi do dziś morze kontrowersji-faraon najprawdopodobniej pozwolił uwiecznić swoje choroby i brzydotę.

To także faraon, który dokonał największej rewolucji religijnej wszechczasów- zamienił politeizm w monoteizm, w którym dawni Bogowie stali się tylko awatrami tego jedynego- Atona, boga tarczy słonecznej. Echnaton był prekursorem naszego monoteizmu. ba, miał chyba większy wpływ niż nam się wydaje. U Sumeryjczyków Jahweh, Jahwe był tylko wyłącznym patronem Żydów, tak jak w innej mitologii Hermes był patronem kupców.

Stąd, z sumeryjskiego panteonu, parlamentu bogów, którego Jahwe, Jahweh, Jah był marszałkiem, pozostało sformułowanie "synowie Ela" (elohim), które w oryginale Biblii powtarza się bodaj kilkaset razy, i niezgodnie z pierwotnym znaczeniem tłumaczono je jako "bóg" mimo iż jest to słowo w liczbie mnogiej.

Wielu badaczy nie ma wątpliwości że Mojżesz był albo kapłanem monoteistycznego kultu stworzonego przez Echnatona, albo wręcz sam był Echnatonem. O tym że Mojżesz miałby być faraonem egipskim, miały świadczyć jego insygnium- laska w kształcie żmiji, zarezerwowana tylko dla faraona. Tą opinię spopularyzował m.in. Zygmunt Freud w swym znanym dziele o Mojżeszu.

Tymczasem sama opera: powstała do libretta napisanego przez Philipa Glassa przy współpracy z egiptologami z wykorzystaniem tekstów śpiewanych w języku egipskim, hebrajskim, akadyjskim. _{(opr. rf/ dk)}

Posunięcia (czy raczej ich brak) Echnatona, zarówno w polityce zagranicznej jak i gospodarczej, były tak fatalne, że doprowadziły praktycznie do upadku potężne imperium. I tylko temu iż jego następcami byli energiczni władcy, zawdzięcza Egipt podźwignięcie się ze stanu do jakiego wprowadził go Echnaton. Gdyby nie tak silne i charyzmatyczne postacie jak Horemheb, Seti I i Ramzes II, panujące niemal pezpośrednio po nim i kolejno, jeden po drugim, mielibyśmy dziś do czynienia z kolejnym "okresem przejściowym" i czarną dziurą w historii Egiptu, a może i wcześniejszą o 1000 lat utratą państwowości.

Warto zapoznać się dokładnie ze znaczeniem Egiptu pod koniec panowania Amenhotepa III i sytuacji w czasach Horemheba. Władca to nie tylko ten, który na czele hufców zdobywa kolejne kraje ościenne, ale również ten, który pozostawia po sobie ład w kraju i godnych nastepców. Z tego punktu widzenia Echnaton zasługuja na jak najgorszą laurkę, choć dla nas, potomnych, może się wydawać postacią ciekawą bo kontrowersyjną. Pamietajcie o tym, proszę.

wg http://www.historycy.org/index.php?showtopic=1093

Przypisywany władcy utwór: "Hymn do Atona"

O jakże pełen czaru jest twój wschód na niebie,
Atonie żywy, sprawco życia!
Gdy tylko jawisz się na widnokręgu,
Wszystkie krainy pławią się w tym pięknie.
Boś ty promienny, wzniosły i daleki ponad nami.
Ziemię cos stworzył, pieścisz ramionami swoich blasków.
O Ra, tyś wszystkie ludy uprowadził w jasyr
I zwiazał je pętami swego miłowania.
Choć niedościgły, trwasz w niebiosach,
Nie skąpisz ziemi swego światła,
A każdy dzień naszego życia
Jest odciśnietym śladem twojej stopy.
Gdy chylisz się za krawędz wieczornego nieba,
Świat ziemski w mroki się pogrąża, dogorywa;
Mężowie zasypiają w swych komorach,
Tuląc w spowiciu głowy aż do nozdrzy,
I nic nie czują, kiedy spod wezgłowia
Złodzieje wykradają im dobytek.
Z legowisk wstają lwy i węże,
Ziemia jest ciemna, oniemiała,
Bo stwórca jej do snu nie kładzie.
Gdy zaś o rannej wstajesz porze
I światłość niesiesz nam, Atonie,
Wnet płoszy się wszelaka ciemność
Przed płomienistym twym obliczem.
Wtedy dwa kraje nasze pełne są radości,
Zrywają się na nogi rozbudzone;
Ludzie powstają z sennej niepamięci,
Myją swe ciała, odziewają szaty
I w uwielbieniu wznoszą ręce do twej tarczy,
A potem przystępują do swych dziennych zajęć.
Bydło wylega na pastwiska, drzewa i krzewy zakwitają,
Ptaki krzątaja się w błotnistych łozach
I głoszą chwałę twą trzepotem skrzydeł.
Barany podskakuja w pląsach.
wszystko , co uskrzydlone, wznosi się w powietrze,
Bo ty im życie dajesz swoim ciepłem.
Barki żeglują w dół i w górę rzeki,
Goścince zaludniają się, gdy wschodzisz,
Ryby pryskają z wody na twój widok,
A wielkie morze staje sie jasnością.

(tłum. za Kariatyda, historycy.org)

Interpretacja w operze Filipa Glassa:

Rzeźba portretowa faraona Echnatona. Rosecrucian Egyptian Museum, San Jose w Kalifornii. cc wikimedia

Pacyfista na tronie

Syn i następca Amenhotepa III, Echnaton (wcześniej Amenhotep IV - przed zmianą imienia na Echnaton), dokonał radykalnej reformy religijnej, wprowadzając religię monoteistyczną - kult Atona jako jedynego boga, zwłaszcza w miejsce wyznawanego dotychczas Amona. Świątynie innych bóstw zostały pozamykane. Istnieją opinie, iż reforma Echnatona była szkodliwa dla Egiptu, m.in. dlatego, iż Aton według króla był bogiem miłości, który troszczył się o wszystkie narody, co miało zapewne wpływ na pacyfistyczną politykę władcy. Najwięcej informacji na ten temat dostarcza Wielki Hymn do Atona odkryty w grobowcu Aj. Po śmierci Echnatona zlikwidowano kult Atona i przywrócono kult Amona i innych bogów.

Zagadkowe ujęcia

Faraon pozuje artystom w zagadkowych czynnościach. Do dziś trwają spory, co dokładnie oznaczają te reliefy i jakie czynności określają.

(cc wikimedia)

wg http://www.aldokkan.com/religion

Wielu uczonych twierdzi, że Echnaton był pierwszym przykładem naukowego umysłu, i że kult głoszony przez Atona spełnia odpowiednie koncepcje naukowe o znaczeniu słońca i energii słonecznej dla życia na Ziemi.

Kryteria	Echnaton i jego wierzenia - Hymn Do Atona	Wg Poglądów Naukowych
Obrazy
Tworzenie	O jedynym bogiem, jak kogo nie ma innego! Tyś stworzył świat według twego pragnienia, każdy członek jest w ruchu od kiedy założyłeś ziemię. Obudziłeś ją dla swojego syna, który przyszedł z twojego ciała.	Ziemia została stworzona 4540000000 lat temu, gdy część słonecznej tarczy akrecji aglomeracji w kulisty ciała, które schładza się tworząc Ziemię
Solar Energy	Those on earth come from your hand as you made them. When you have dawned they live. When you set they die; You yourself are lifetime, one lives by you. Ci, na ziemi pochodzą od twojej ręki, jak ich zrobiłeś. Gdy zaświtasz, żyją. Gdy ustajesz, umrą ; Sam jesteś życiem, jedno żyje przez ciebie.	Energia słoneczna jest głównym powodem do życia, bez niej życienatychmiast przestanie istnieć na ziemi
Obieg Wody	When you have made the Nile beneath the earth, you bring it according to your will to make the people to live Aten of the day, revered by every distant land, you make their life, you placed a Nile in heaven that it may rain upon them, that it may make waters upon the hills like the great sea, watering their fields amongst their cities. Tekst niepoprawiony _{Po dokonaniu Nilu pod ziemią, można wnieść go według swojej woli , aby ludzie żyli Atona dnia, czczony przez każdego dalekiej ziemi, zrobić swoje życie, możesz umieścić na Nil w niebie , że może padać na im, że może to uczynić wody na wzgórzach jak wielkie morze,podlewanie ich pola pośród ich miast.}	Deszcz jest głównym składnikiem obiegu wody i jest odpowiedzialny za osadzanie się świeżej wody na Ziemi, w tym Nilu i wszystkich rzek. Energia słoneczna jest podstawowym składnikiem obiegu wody. Woda jest zasadniczym elementem w każdym żywym organizmie ,
Dzienna Aktywność	charakter aktywności dziennej Atona obraca się wokół odtworzenia ziemi na codzień. również koncentruje się na obecnym życiu, a nie na wieczność.	Ewolucja wszechświata i życia na ziemi jest w toku działalności, który nie ma stałych dat początkowych lub końcowych, jak przyjęto przez główne religie. Wieczność jest mitem

wg http://www.aldokkan.com/religion/aten.htm

Hymn do Atona- inna wersja tłumaczenia

Hymn do Atona - tzw. mały

Ukazujesz się piękny,
o żyjący Atonie, Panie bezkresnego trwania!
Jesteś świetlisty, jesteś piękny, jesteś mocny,
a twoja miłość jest wielka i potężna.
Twe promienie rozjaśniają wszystkie oblicza,
a twoja błyszcząca postać ożywia serca
i napełniasz swoją milością Oba Kraje!
O wyniosły Boże, który ukształtowałeś sam siebie,
który stworzyłeś każdy kraj
i wydałeś na świat to, co w nim jest!
Wszyscy ludzie, stada i dzika zwierzyna,
wszystkie drzewa, które rosną na ziemi,
żyją, kiedy dla nich wschodzisz.
Jesteś matką i ojcem dla tych, których stworzyłeś;
ich oczy widzą dzięki tobie, kiedy się pojawiasz.
Twe promienie rozjaśniają cały kraj
i każde serce raduje się, że cię widzi,
ponieważ ukazujesz się jako ich pan.
Kiedy zaś opadniesz na zachodnim horyzoncie nieba,
śpią jak gdyby w stanie śmierci
z zawiniętymi głowami i zasłoniętymi nosami,
aż ponownie o świcie stanie się twoje wzejście
na wschodnim horyzoncie nieba.
Ich ręce wznoszą się w adoracji twego Ka,
kiedy swym pięknem ożywiasz serca.
Gdy dajesz swe promienie, ludzie żyją
i cały kraj świętuje.
Muzykanci i śpiewacy radują się na dziedzińcu Świątyni Obelisku,
w każdym Domu Bożym w Achet-Aton,
miejscu Prawdy, z ktorego jesteś zadowolony.
W ich wnętrzu skladane są tobie ofiary.
Twój nieskazitelny syn czyni to, co pochwalasz,
o Atonie żyjący w swych przejawach!
Wszystko, co stworzyłeś, tańczy przed twym obliczem!
Twój syn jest światły, a jego serce się raduje,
o żyjący Atonie, który dzień po dniu cieszysz się w niebie.
To ty rodzisz swojego dostojnego syna, który jest jedynym dla Re,
bez przerwy, na podobieństwo swoje:
syna Re, którego wywyższa jego doskonałość,
Piękne-Są-Formy-Re-Który-Jest-Jedyny*.
Jestem twoim synem, który jest ci miły
i który wywyższa twoje imię.
Twoja moc i potęga są silne w moim sercu.
Jesteś żyjącym Atonem, a nieskończone trwanie jest twoim obrazem.
Uczyniłeś niebo dalekim, by nań wschodzić
i spoglądać na wszystko, co stworzyłeś.
Jesteś jedyny!
Miliony żyjących istot są w tobie, byś je ożywiał.
Oglądanie twych promieni jest dla ich nosów wonią przecudną.
Wszelkie żyjące kwiaty, które rosną na ziemi,
rozkwitają, kiedy wschodzisz
i są pijane szczęściem, że cię widzą.
Wszystkie zwierzęta tańczą,
a ptaki w swych gniazdach wzlatują z radości
i ich skrzydła, które były złożone, rozpościerają się
w adoracji dla żyjącego Atona, ich stwórcy.

===============
* jedno z imion Echnatona

(za www.historicus.pl, tłumaczenie via Edward)

Napis z sarkofagu przypisywanego Echnatonowi

"Będę oddychał słodkim powietrzem,
które z ust Twoich wychodzi.
Każdego dnia będę spoglądał na Twoją piękność.
Pragnę słyszeć Twój czarowny głos
nawet podczas wiatru północnego.
Pragnę aby w moje członki weszło młode życie
przez miłość ku Tobie.
Daj mi w swych dłoniach swą duszę
abym mógł ją zatrzymać i żyć przez nią.
Wzywaj me imię w wieczności,a nigdy Cię nie zawiodę".

(za www.historicus.pl, tłumaczenie via Ra)

Nomen – Ach-en-Aton

egip. – Miły-Atonowi (Blask Atona)