"Wolne wybory w Polsce odbyły się dopiero w październiku 91 roku. Później niż gdziekolwiek indziej w Europie Wschodniej. W międzyczasie były już wolne wybory nawet w Albanii" (A. Romaszewska, "Tchórzostwo i postokrągłostołowe przesądy")
W 2016 roku nadchodzi rocznica 25-lecia wolnych wyborów- okazja do jubileuszu i święta demokracji- w jej już "mniej cześciowym" wydaniu.
To czy święto to się powiedzie i będzie sens o tej rocznicy wspominać, zależy od samych obywateli, bo - na przykład ostatnie wybory przebiegły w sposób nie spełniający zasad demokratycznych. Co 3. wyborca w ostatnich wyborach samorządowych (dokładnie co 2,753281988206057823722158332456) oddał jakiś głos nieważny.
Przemiany lat 1989-91 w Polsce to temat, którego cezury historyczne powinni określać historycy. Wybory w których w całości dopuszczono do udziału opozycję, odbyły się dopiero w końcu 1991 roku, i był to ostatni kraj postkomunistyczny w którym dawna władza zezwoliła na wolne wybory. Niestety, w tym wypadku politycy pospieszyli się ze zorganizowaniem rocznicy ok. 2,5 lat za wcześnie, i np. fundacja Batorego ogłosiła "Konkurs dotacyjny "25 lat wolności" w którym za przełomową uznała inną cezurę historyczną, niezbyt znaczącą dla ekonomistów, którzy- za datę przełomową uznają datę "uwolnienia" wyborów, a nie "otwarcia lufcika dla opozycji".
Wg Fundacji Batorego czy części polityków o "wolności" świadczy już uchylenie "okienka" dla opozycji w parlamencie- co świadczy raczej bardzo źle o rozumieniu istoty demokracji przez te środowiska. Wówczas opozycja miała prawo do ubiegania się o 1/3 miejsc w parlamencie, które postanowiono wystawić na "wolne wybory", które jednakże mogły odbyć się wg dość niedemokratycznych zasad, zważywszy niską kulture przeprowadzania wyborów powszechnych w Polsce. Na przykład, po wyborach samorządowych w dn. 16 listopada 2014 r, do dziś nie obwieszczono w sieci dokładnych wyników zbiorczych, poza samymi protokołami z obwodowych komisji, choć minął ponad miesiąc. Mimo że liczba głosów nieważnych przypadających na niektórych kandydatów sięgała 80 %, jak na Mazowszu, z oficjalnych protokołów z wynikami można się dowiedzieć że nie oddano absolutnie żadnych, jakichkolwiek głosów nieważnych, por. [1]
http://pkw.gov.pl/g2/oryginal/2014_11/cdcb1395888b3edefca904a3de2c0a02.pdf
Kandydaci, po ponad miesiącu, nie mogą zapoznać się z protokołami z komisji obwodowych w Warszawie zawierającymi wyniki wyborów, po prostu ich nie ma. W sieci Internet co jakiś czas można znaleść informację o kandydatach którzy brali udział w wyborach w stolicy kraju i po ponad miesiącu zastanawiają się, czy kiedykolwiek zobaczą ich wyniki... Zgodnie z listem z odpowiedzią PKW na to pytanie z dn. 21-22 grudnia 2014, na ich udostępnienie przyjdzie jeszcze poczekać, ponieważ głosy zliczano ręcznie:
Nie odnaleziono strony
wg http://wybory2014.pkw.gov.pl/pl/wyniki/substates/view/1465
Niemniej, PKW obwieściła wyniki wyborów w wielu mniejszych miejscowościach w swoim systemie informatycznym. Wynika z nich że oddano ok. 5,2 miliona głosów nieważnych
Liczba głosów nieważnych:
- W wyborach do rad gmin i miast na prawach powiatu - szacunkowo 758 662
- w wyborach do rad powiatów - szacunkowo 1 592 952
- w wyborach do sejmików województw - szacunkowo 2 551 855
- w wyborach wójtów, burmistrzów i prezydentów miast - szacunkowo 311 240
- W wyborach samorządowych - szacunkowo 5 214 711
Popatrzmy na daty "wolnych wyborów" w Polsce i w reszcie transformującej się Europy:
Węgry: 24 Marca 1990
NRD: 18 Marca 1990
Czechy: Czerwiec 1990
Bułgaria: czerwiec 1990
Rumunia: 20 maja 1990
Polska: 27 Październik 1991
Od wiosny 1989 do wiosny 1991 roku każdy komunistyczny lub były komunistyczny kraj Europy Środkowej i Wschodniej, a także w przypadku ZSRR i Jugosławii każda republika, przeprowadził konkurencyjne wybory parlamentarne. Odbywały się po raz pierwszy od wielu dziesięcioleci. Niektóre wybory były tylko częściowo wolne jak początkowo w Polsce, inne- w pełni demokratyczne.
Wszystkie daty wyborów:
(tylko w 30 % "wolne") Polska - 04 czerwca 1989
Turkmenistan - 07 stycznia 1990
Uzbekistan - 18 lutego 1990
Litwa - 24 lutego 1990
Moldova- 25 lutego 1990
Kirgistan - 25 lutego 1990
Tadżykistan - 25 lutego 1990
Białoruś - 03 marca 1990
Rosja - 04 marca 1990
Ukraina - 04 marca 1990
Wschodnie Niemcy - 18 marca 1990
Estonia - 18 marca 1990
Łotwa - 18 marca 1990
Węgry - 25 marca 1990
Kazachstan - 25 marca 1990
Słowenia - 08 kwietnia 1990
Chorwacja - 24 kwietnia 1990
Rumunia - 20 maja 1990
Armenia - 20 maja 1990
Czechosłowacja - 08 czerwca 1990
Bułgaria - 10 czerwca 1990
Azerbejdżan - 30 września 1990
Gruzja - 28 października 1990
Macedonia - 11 listopada 1990
Bośnia i Hercegowina - 18 listopada 1990
Serbia - 08 grudnia 1990
Czarnogóra - 09 grudnia 1990
Albania - 07 kwietnia 1991Polska: 27 Październik 1991
opr. (af)
[1] Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 23 listopada 2014 r. o zbiorczych wynikach wyborów do rad na obszarze kraju, przeprowadzonych w dniu 16 listopada 2014 r.
Dziennik Ustaw z dnia 24 listopada 2014 r. poz.1640