Rosja to kłopotliwy sąsiad który nie ma demokracji, ale w średniowieczu- miał. Tytułowa "ciepła zima" istotnie sprawiła że beskidzkie niedźwiedzie porzuciły tradycyjny zimowy sen, a kaczki na sąsiadującym z naszym biurem stawie- w ogóle nie odleciały na zimę. Sprawiła też że rosyjski "niedźwiedź" mógł się poczuć nieswojo- zapotrzebowanie na gaz spadło, spadły też wpływy rosyjskiej gospodarki. Analitycy rynku energii banku Société Générale podali podczas briefingu w ubiegłym miesiącu że popyt na gaz w 2013 roku był najniższy od 1999 roku i zaliczył największy spadek od 12 lat.[3] To są ciosy w rosyjską gospodarkę opartą na eksporcie surowców. Być może także dlatego rosyjski przywódca zdecydował się na agresywną taktykę faktów dokonanych. Być może- w obliczu spadających wpływów finansowych z eksportu rosyjscy przywódcy poczuli, że potrzebne jest nagłe odwrócenie uwagi ich opinii publicznej?

Jan Winiecki, rzeszowski ekonomista znany jako badacz trasnsformacji ustrojowych, opisał - jeszcze przed wybuchem konfliktu- rosyjską sytuację. Nazwał ją "Ostatnim Aktem Putina". Dlaczego?

Jan Winiecki przywołuje cykle cen surtowców mineralnych. Przypomina że ich cykle obejmują standardowo wzrosty trwające 8-10 lat, po czym następują dłuższe okresy stabilnych, relatywnie niskich cen. Ostani okres prosperity cenowej dla eskporterów surowców mineralnych trwał już od połowy ubiegłej dekady.

Jegor Gajdar był jedynym premierem Rosji który dokonywał gospodarczych przemian ustrojowych. Twierdził on że Związek Radziecki wyczerpał swój potencjał wzrostowy już w latach 70-tych XX wieku.

Rosja już wpadała w tarapaty finansowe- gdy ceny surowców mineralnych spadły znacząco w 1999 roku, doszło do załamania w tym kraju.

Jan Winiecki pisze że rosyjska ekonomia nie jest dziś bardziej elastyczna niż miało to miejsce w czasach Związku Radzieckiego. Produkcja przemysłowa to tylko ok. 6 % eksportu Rosji, zaś wg CIA Wordl Factbook ropa, gaz, metale i drewno stanowią ok. 80% rosyjskiego eksportu, co powoduje dużą wrażliwość rosyjskiej gospodarki na wahania światowych cen surowców.  

Jan Winiecki przytacza opinie (takich instytucji jak Centralny Bank Rosji -CBR, por. [4]) kt óre przewidywały że Rosja wpadnie w deficyt już w 2015 roku. Deficyt taki pozbawi ten kraj głównej różnicy między czasami sowieckimi a Rosją czasów Putina- nagromadzoną nadwyżkę z handlu surowcami, która wynosiła 785 miliardów USD w okresie 2000-2011 i pozwoliła na finansowanie np. pożyczki dla Ukrainy czasów Janukowycza.

Rosyjski niekonkurencyjny sektor produkcyjny nie zapełni tej luki, z uwagi na niezdolnośc obecnej rosyjskiej administracji do wspierania i rozwoju gospodarki opartej na wiedzy- uważa Jan Winiecki. Wg autora, podetnie to społeczną i polityczną stabilność która charakteryzowała minioną dekadę [5].

Udział rosyjskiego gazu w imporcie, dane za 2006 r.

Estonia 100%  Finland 100%  Latvia 100%  Lithuania 100%  Slovakia 98%  Bulgaria 92%  Czech Republic 77.6%  Greece 76%  Hungary 60%

Slovenia 52%  Austria 49%  Poland 48.15%  Germany 36%  Italy 27%  Romania 27%  France 14%  Belgium 5%

•  Republic of Macedonia 100%
•  Belarus 98%
•  Serbia,  Montenegro 87%
•  Ukraine 66%
•  Turkey 64%
•  Croatia 37%
•   Switzerland 12%

wg Country analysis briefs: Russia (PDF). Energy Information Administration. May 2008. p. 11. Retrieved 30 January 2010.

Historia demokracji na ziemiach obecnej Rosji

"Plac Czerwony zamknięty" podała ostatnio agencja Reutera. Pokazuje to skalę opresji ludności rosyjskiej. Wszelkie protesty opozycyjne odbywają się tam przy setkach aresztowań. To jest niebywałe we współczesnym świecie- Rosja to kraj w którym demokracja w czasach współczesnych raczej cofała się, niż rozwijała. Co ciekawe, zupełnie odmiennie niż w przeszłości.

Już od 1136 roku a nawet wcześniej władzę w Rosji sprawował wiec - zgromadzenie ludności, zwoływane na wolnym powietrzu lub w przestrzeni zamkniętej, z udziałem zwykłych mieszczan jak i możnowładców. Tak przez wieki działała Republika Nowogrodzka czy Republika Pskowska- polityczni ojcowie obecnej Rosji. Miasta takie jak Ładoga , Połock , Rostow , Smoleńsk , Suzdal były rządzone przez system wiecowy. Po inwazji mongolskiej system wieców przetrwał jedynie w miastach Nowogród Wielki, Psków i Vyatka. Piotr I przywrócił samorząd miejski, ale jego następcy go zlikwidowali. Próbę przywrócenia obieralnych władz miejskich podjęła caryca Katarzyna II, ale bez większych efektów.

W 1478 roku obalono system demokracji wiecowej w Republice Nowogrodzkiej- podbili ją władcy rezydujący w Moskwie. W XVII wieku, po podbiciu Briańska i Smoleńska, do tej pory funkcjonujących w ramach I Rzeczpospolitej Polskiej, zlikwidowano tamtejsze średniowieczne prawodawstwo magdeburskie, na podstawie którego funkcjonowała tamtejsza, częściowo demokratycznie obierana rada i jej organy wykonawcze.

W 1612 r. Sobór Ziemski Carstwa Rosyjskiego, złożony z mieszczan i bojarów ruskich, a także z wolnych chłopów, wybrał na cara księcia Michała Romanowa.

Od setek lat Rosja pogrąża się w absolutyzmie. W XVI-XVIII wieku bardziej demokratycznie postępowali nawet Kozacy, podlegajacy częściowo wpływom Rosji. Na swoich terenach praktykowali demokratycznie obierane struktury władzy militarnej- była to demokracja militarna. Kozacy znad Wołgi, Donu, oraz Kozacy Terek i Yaik stosowali procedury demokratyczne. 

Alexander II, car Rosji i król (podbitej wówczas) Polski, wprowadził dopiero w XIX wieku pierwsze procedury demokracji lokalnej na swoim- dotychczas absolutystycznie rządzonym terytorium. Pojawiły sie ziemstwa (Zemstvo) które składały się z prowincjonalnego zebrania ziemstwa (legislatura), oraz rady ziemstwa (egzekutywa). Niemniej, były one tylko zdominowane przez feudałów (w Rosji bardzo późno zniesiono pańszczyznę) i w ok. 89% były zdominowane przez kupców, posiadaczy ziemskich i kler. jedynie 11 % stanowiła reprezentacja reszty ludności. [1]

Rys. Obrady rosyjskiego ziemstwa (1863 rok, z prac K.A.Trutovskogo, cc wikimedia)

Dopiero w 1905 roku, po nieudanej Rewolucji 1905 roku, car Mikołaj II podjął próby demokratyzacji. Zalegalizowano partie polityczne, ustanowionono rodzaj "rady królewskiej" (Duma).

Paradoksalnie, sowiet znaczy "rada". Cała rewolucja 1917 roku miała w swoim rdzeniu dosłowny "głód" wszelkich rad, których przez setki lat było praktycznie brak w tym wyludnionym, ale nadal zajmującym ogromną częśc powierzchni planety, kraju. Lata rządów autorytarnych poskutkowały stworzeniem rozbudowanego hierarchicznego systemu autorytarnego. Po upadku autokracji cara w 1917 roku kraj posuwał się w stronę anarchii.

Sowietyzm miał być odpowiedzią na ów "głód rad", ale w Rosji epoki sowieckiej i post-sowieckiej nie lubiono nawet wzmianek o średniowiecznych republikach kupieckich Rosji i ich ustrojach wiecowych. Sowiety znaczyły "rady", a nazwa państwa - Rosja Radziecka- odnosiła się właśnie do tych rad, które szybko zamieniły się w formę nowej opresji. Szczególne korzyści finansowe odniosła "nomenklatura"- działacze owych rad. Wybory do nich były często groteskowe, a listy kandydatów były ustalane przez administrację owych "rad". Wnioskując z dawnych obietnic wyborczych, główną zaletą miał być "wolność od bycia wykorzystywanym", ale w ferworze utopii zlikwidowano prywatną przedsiębiorczość, wobec czego jedynym wykorzystującym mogły być owe wszechwładne rady- "sowiety". Monopol władzy uzyskała biurokracja partyjna. System nielegalnych powiązań był tak silny że w latach 30-tych XX wieku największą władzę w Rosji Radzieckiej miał Stalin, oficjalnie nie pełniący żadnych funkcji państwowej egzekutywy (władzy wykonawczej).  

Dawną "Radę carską" (Dumę) wznowiono w 1993 roku. Miejscowe prawodawstwo (Konstytucja Rosyjska) w ogóle nie precyzuje formy wyboru- wspomina o wyborach, niemniej nie precyzuje ich charakteru, jawności czy tajności, ani nie podaje żadnych innych informacji. Wg stanu na 2014 rok, głosowanie w Rosji odbywa się na listy ustalane przez polityków (listy partyjne), zaś próg jest bardzo wysoki- aż 7 procent, co powoduje zamrożenie sceny politycznej. Nowe siły polityczne w takich warunkach nie mają szans się przebić- od razu musiałyby mieć 7-% poparcie już na starcie.

W 2014 roku stawkę jeszcze bardziej podbito- poza limitem 7 % progu wyborczego, dodano wybory 225 deputowanych w ramach okręgów jednomandatowych, oraz 225 deputowanych- jako wybieranych z list partyjnych. W 2016 roku próg wyborczy może być zmniejszony do 5 %. Metoda okręgów jednomandatowych, czasem widziana jako bolączka na problemy ze stabilnością systemów politycznych, najsłabiej reprezentuje preferencje wyborcze obywateli, działając na zasadzie "zwyciężca bierze wszystko". Metodą jednomandatową rozdysponowano 225 miejsc w Dumie ("radzie królewskiej") w latach 1993, 1995, 1999, 2003, dzieląc Rosję na 225 okręgów wyborczych.

Rosja ma tylko cztery partie mające reprezentację w Dumie ("radzie królewskiej"), podczas gdy jej ludność to między 138, 7 a 142,5 mln mieszkańców (przy braku wiarygodnych oficjalnych danych) a Moskwa jest 6. największym miastem świata z 11 mln mieszkańców.

Wg analiz statystycznych wybory są regularnie fałszowane przez dosypywanie głosów, przez co w analizach statystycznych wyskakują w ogóle dziwne nieregularności, sugerujące jakieś ogromne nieprawidłowości [6] których jakby nikt nie starał się nawet zakamuflować. Nawet w Dumie normą jest pozostawianie kart przez deputowanych dla specjalnych deputowanych oddających głosy w ich zastępstwie. Dla przykładu, na 40 obecnych na sali kworum wyniosło niemalże 10-krotnie więcej. Oto przykład transkryptu obrad- z 18 maja 2005. godz. 16, na 40 obecnych na sali podczas rejestracji zanotowano 395 kart. [2]

 

Ilustracja przedstawiająca obrady soboru ziemskiego z 1612 roku. Ludzie proszą matkę Michała Romanowa aby pozwoliła synowi być ich carem.

( Illumination from a book dated to 1673. It represents a crowd at the Ipatiev Monastery imploring Mikhail Romanov's mother to let him go to Moscow and become their tsar., cc wikimedia)

Czasy antyczne

Sklawinowie i Antowie nie podlegają władzy jednego człowieka, lecz od dawna żyją w ludowładztwie i dlatego zawsze pomyślne i niepomyślne sprawy załatwiane bywają na ogólnym zgromadzeniu.

• Autor: Prokopiusz z Cezarei,  (ok. 490-ok. 562), historyk grecki [6]

Opisani Sklawinowie i Antowie zasiedlali tereny utożsamiane z Rusią już w V wieku naszej ery, kiedy to pojawiły się pierwsze opisy organizacji politycznej Słowian na tych terenach. Wbrew pozorom, kraje słowiańskie mają swoje własne tradycje demokratyczne, opisywane przez starożytnych autorów. Postęp nauki i postępująca digitalizacja źródeł spowodowała że wiele dawnych opisów dopiero teraz jest na nowo odkrywana, po tym jak zdigitalizowano liczne zbiory biblioteczne ku radości miłośników historii, mogących odkryć że i tutaj istniała ciekawa tradycja pełnej demokracji. Dominującą formą długo była demokracja wiecowa, jak opisuje to cytat otwierający ten rozdział pracy. Nie tylko Rzymianie czy Grecy korzystali z tej formy rządów. Zachowane po dziś dzień opisy donoszą że władców obierano na wiecach, jeśli wierzyć ich dosłownej treści. 

opr. Adam Fularz na podst. Wikipedii i pracy J. Winieckiego [5]

[1] Aleksander II- w Wikipedi rosyjskojęzycznej.

[2] Hasło: Duma państwowa w Wikipedii anglojęzycznej.

October 25, 2005 reported: "The number of chronic truants than half of all deputies. Of the 450 MPs to 225 do not regularly come to work as usual at the meeting no more than 50 parliamentarians " ^[21] .

Detail of the State Duma plenary session transcripts from May 18, 2005, 16 hours (at the end of the lunch break). Sliska (presiding) ^[21] :

- I found it: in the hall of a little more than 40 people. As we will continue to work, we pretend that we have a quorum ? Enable registration. Who without a card? Show.
- Results registration: Present 395 people (87.8%). Quorum is.

That due to the absence of parliament plenary sessions are not torn, deputies truants give their colleagues in the faction cards. Especially during the vote have to run through the rows and click on the button for the missing ^[22] .

[3]

" For starters, we are not now in early January but in March, considered the final month of the continental European heating season, when demand is likely to be highest. Moreover, this has been a particularly mild winter – the mildest since 2008 – and higher than normal temperatures are forecast to continue for several weeks yet, significantly reducing demand for gas and leaving prices at their lowest for two years. Energy market analysts at the French bank Société Générale said in a briefing note last month that European gas demand in 2013 was at its lowest level since 1999. In the UK, gas consumption is currently approaching a 12-year low.

Partly as a result of weaker demand, but also because since the first “gas war” of 2006, many European countries have made huge efforts to increase their gas storage capacity and stocks are high. Some countries, such as Bulgaria, Slovakia and Moldova, which lack large storage capacity and depend heavily on gas supplies via Ukraine, would certainly suffer from any disruption in supplies. But Gas Infrastructure Europe (GIE), which represents the gas infrastucture industry, estimated that in late February European gas storage was 10 percentage points higher than this time last year and about half full; the National Grid puts Britain’s stocks at about 25 percentage points above the average for the time of year." (via Guardian.co.uk)

[4] http://www.cbr.ru/eng/today/publications_reports/on_13-eng.pdf

[5] "Putin Last Act", Jan Winiecki, on-line: http://www.project-syndicate.org/commentary/jan-winiecki-compares-vladimir-putin-s-short-sighted-leadership-to-soviet-rule-in-the-1970-s-and-1980-s

[6] http://www.significancemagazine.org/details/webexclusive/1435463/US-elections-are-as-non-normal-as-Russian-elections.html