Gazeta codzienna

Sztuka. Kultura. Nauka.

* * *
Merkuriusz Polski dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej. Od 3 stycznia 1661.
sobota, 20 Kwiecień, 2024 - 13:25

Ptolemeuszowy "Boulanej" jako antyczna informacja o Polsce

ndz., 18/12/2016 - 16:16
Kategoria: 
Historia starożytna

Lud lub państwo Boulanej w opisie kartografa Ptolemeusza

W księdze 3. rozdziale 5. antyczny kartograf, Klaudiusz Ptolemeusz pisze o Polanach jako "Boulanej". Słowo "Boulanej" jest najwcześniejszym zapisem nazwy "Polanie". Wielu badaczy regionalnej geografii antycznej, w tym Wacław Maciejowski, dowodziła że był to pierwszy znany źródłowy zapis nazwy "Polanie".

Elattova de eunh vemetai Saomatian, paoa men ton Ouistoulan potamon. Upo touj Ouenedaj, Guuwnej. Eita Finnoi. Eita Boulanej. Uf ouj Foougondiwvej. Eita Auaohnoi, paoa thn cefalhn tou Ouistoula potamou.

Transliteracja do języka angielskiego:

"The less significant people abide in Sarmatia, near the mouth of the Vistula river. Beyond the Venedi are Guthones. Then the Finns. Then the Boulanes (= Poles). Beyond them are the Frugundians. Then the Avarens, near the head of the Vistula river".

(translitreracja na podst. GUTHONES KINSMEN OF THE LITHUANIAN PEOPLE. A TREATISE ON THE GOTHIC ETHNOLOGY HISTORY OF THE GOTHIC DOMINION IN ITALY AND SPAIN, NUMISMATICS, LANGUAGE, AND PROPER NAMES BY ALEXANDER M. RACKUS)

Tekst polski

wg Roczniki i kroniki polskie i litewskie najdawniejsze Autorzy Wacław Aleksander Maciejowski, do str. 32

Większość czytelników sugerowała się mylnie pierwszą literą słowa "Boulanej" - w niektórych wydaniach użyto zamiast litery "B", litery "S", co było błędem tłumacza dzieła Ptolemeusza z greckiego na łaciński, i nie występowało w oryginalnym źródle, lub, jak chce Udaltsov, występowało jedynie w wariancie manuskrytów [12].

W wieku X i XI stosowano na określenie ziem obecnej Wielkopolski nazw: Boulanes, Bolanen, Bolani (1057 n.e.), Bolonii, Boloni (1032 n.e.), Boulena (1109 n.e.), Bolanis (1051 n.e.), Bolanorum (1050 n.e., 1004 n.e.). Szczegółowe zapisy przytacza Wacław Maciejowski [11].

wg Album literackie: pismo zbiorowe poświęcone dziejom i literaturze ..., Tom 2 Autorzy Kazimierz Władysław Wójcicki

Cosmographia Nicolausa Germanusa na podstawie Geografii Ptolemeusza (1482), cc wikimedia
 

W Instytucie Geodezji i Geoinformacji na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie grupa naukowców składająca się z filologów klasycznych, matematyków i kartografów podjęła próbę skorygowania błędów i wypracowała tzw. "geodetic deformation analysis"[3] (analiza deformacji geodezyjnych). Na jej podstawie powstał wykaz miast (poleis) z "Magna Germania" (Księga II) z ich lokalizacjami na terenie dzisiejszych Niemiec i Polski[1]. Według berlińskich naukowców lokalizacje te korespondują również ze stanowiskami archeologicznymi współczesnej Ptolemeuszowi kultury wielbarskiej[4], w których wcześniej odkryto gockie osady i miejsca pochówków[5]. W wyniku badań przyjęto założenie, że dla stworzenia Magna Germania Ptolemeusz, który sam nie dokonywał wszystkich pomiarów, korzystał nie tylko z wiedzy kupców przemierzających te tereny ale także z map profesjonalnch wojskowych kartografów[6].

Opr. Adam Fularz na podst. Wikipedii

  1. Adam Fularz: Antyczne Scurgum to nie Koszalin, lecz... Szczecinek. www.koszalin7.pl, 2010-12-10. [dostęp 31 grudnia 2012].
  2. Geographia Klaudiusza Ptolemeusza. mapy.muzeum-polskie.org (strona Muzeum Polskiego w Rapperswilu). [dostęp 31 grudnia 2012].
  3. Deformationsanalyse und regionale Anpassung eines historischen Geodatenbestandes, Technische Universität Berlin, Institut für Geodäsie und Geoinformationstechnik, Berlin 2007 – Matematyczny model Christiana Marks'a i Franka Neitzel'a do skorygowania błędów zawartych w Geographike Hyphegesis Klaudiusza Ptolemeusza (Uniwersytet Techniczny w Berlinie). www.geodesy.tu-berlin.de. [dostęp 31 grudnia 2012].
  4. Janusz Ostoja-Zagórski. Najstarsze dzieje ziem polskich. , Bydgoszcz, Wyd. WSP, ss. 179-180, 1996, ISBN 83-7096-142-8.
  5. Matthias Schulz. Berlin Researchers Crack the Ptolemy Code. „Der Spiegel”, 2010-01-10. [dostęp 31 grudnia 2012].
  6. A. Kleineberg, Ch. Marx, E. Knobloch, D. Lelgemann, . Germania und die Insel Thule: Die Entschlüsselung von Ptolemaios «Atlas der Oikumene», wyd. Wissenschaftliche Buchgesellschaft, Darmstadt, 2010, ISBN 978-3-534-23757-9. .
  7. Cosmographia Claudii Ptolomaei Alexandrini. Cyfrowa Biblioteka Narodowa. [dostęp 31 grudnia 2012].
  8. T. Derda: Klaudiusz Ptolemeusz. bn.org.pl (strona Biblioteki Narodowej). [dostęp 31 grudnia 2012].
  9. J. L. Berggren, A. Jones: Ptolemy's Geography: An Annotated Translation of the Theoretical Chapters, Wyd. Princeton University Press, 2000. press.princeton.edu. [dostęp 31 grudnia 2012].
  10. Claudius Ptolemy: The Geography (przekład na język angielski). penelope.uchicago.edu. [dostęp 31 grudnia 2012].
  11. Roczniki i kroniki polskie i litewskie najdawniejsze, Autorzy Wacław Aleksander Maciejowski, od str. 18.
  12. A.D.Udaltsov, Ethogenesis Questions, No 1, 1946, page 41-50, http://s155239215.onlinehome.us/turkic/10_History/Ptolemy%20comments%20by%20Udaltsov%20En.htm