Gazeta codzienna

Sztuka. Kultura. Nauka.

* * *
Merkuriusz Polski dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej. Od 3 stycznia 1661.
piątek, 26 Kwiecień, 2024 - 16:43

Hel jako Piekło i Elizjum jako Ogród Rajski. Antyczne polskie nazwy wzbudzają ciekawość lingwistów.

ndz., 21/12/2014 - 19:49

Czy słyszeli Państwo o publikacji " „Wywód jednowładnego państwa świata" w którym  ksiądz Wojciech Dębołęcki twierdzi, że "najstarodawniejsze w Europie Królestwo Polskie samo tylko na świecie ma jedyne succesory Jadama, Setha i Japheta, a gwoli temu się pokazuje, że język słowieński pierwotny jest na świecie”.

Rozprawa została wydrukowana w Warszawie, w drukarni Jana Rossowskiego, wraz z przywilejem królewskim z 3 maja 1633 roku podpisanym przez samego Władysława IV, Króla Polski 1632-1648, Króla Szwecji 1632-1648 i tytularnego Cara Rosji do 1634."

Ta bardzo dziwna książka wzbudziłą komentarze współczesnych lingwistów. Paradoksalnie, opis zgadza się z dziwnymi nazwami historycznymi na terenie polski.. Hell to becny Hel, w przeszłości rzekomo siedziba bogów podziemia- tak twierdzą opisy z dawnych kronik, zaś Elizjum (jak rozumiem, antyczna nazwa raju) to wg barokowych humanistów nic innego jak Śląsk. Część nazw łacinskich śląskich miast, ma słowo Elysiorum w członie nazwy. Zagadka, ale ciekawa.

Elizjum

Czy Silesia, łacińska nazwa Śląska, jest toższama z bardziej grecką nazwą Elysiorum? Lub: Elysion, królestwem błogosławionych? Zastanawia to filologów i etymologów. Ewa Łukaszyk pisała w 2007 r. (podgląd) że "Sam Homer, mówiąc o Elizjum, nie wspomina o wyspie, lecz o miejscu równinnym na krańcach ziemi. Identyfikacja Elizjum z wyspą pojawia się u późniejszych poetów greckich." Więc pierwotne Elisjum było miejscem na ziemi, a nie wyspą?

Już w epoce baroku Śląsk utożsamiano z Elysium. Źródła to m.in. lud  Elizjów występujących w Germanii Tacyta. Miał tu mieszkać starożytny naród Elizjów, z którego etnicznie wywodzić się miał Piast (Kołodziej), założyciel dynastii piastowskiej, wg dość starych źródeł. Naród Elizjów zaliczano do Związku Lugijskiego.

Powody tych interpretacju były różne:

Chodziło także o to, żeby przenieść Śląsk w duchowe przestrzenie. Nie było to jedynie podyktowane renesansową i humanistyczną dążnością do potwierdzenia antycznego rodowodu.

wg http://www.mediewistyka.pl/content/view/81/40/

Fasciculus:Goethe Elysium.jpg

Nazwy miast

Mieszkańców miasta zastanawia, dlaczego łacińska nazwa Zielonej Góry to Prasia Elysiorum. Publikacja "A System of Geography, Ancient and Modern: In 6 Volumes" podaje tą nazwę. Autor to James Playfair, publikację wydano w 1812 n.e.

Grunberg, Prasia Elysiorum, a manufacturing town containing 6000 inhabitants, 11 leagues north northwest of Glogau, and three west of the Oder. This place in 1627 was entirely destroyed by fire, but since rebuilt.  

 W Głogowie wydawano książki z dopiskiem Glogoviae Elysiorum. Świdnicę w dawnych publikacjach zwano Schweidnitz Elysiorum veterum. Publikacje wydawane we Wrocławiu sygnowano albo Elysiorum Augusta ,

Strona 158

wg Rocznik gdański - Tomy 22-23 - Strona 158, books.google.pl/books?id=ML9JAAAAIAAJ 1964 

   albo:

Wratislavia sive Budorgis, celebris Elysiorum metropolis 

 

wg  Felix Farley, rhymes,: Latin and English, Autorzy John Eagles

Co znaczy i skąd pochodzi owo słowo?

Znaczenie jest dość jednoznaczne. Elizjum lub Pola Elizejskie to w mitologii greckiej część Hadesu, część świata przeznaczona dla dusz dobrych ludzi. Częściej jednak przedstawiana jako kraina nad Oceanem, na zachodnich krańcach świata – miejsce wiecznej szczęśliwości i wiecznej wiosny. Panował tam Kronos, syn Gai (Matki Ziemi) i Uranosa (Pana Niebios), a jednocześnie ojciec Demeter, Hestii, Hery, Hadesa, Posejdona i Zeusa.

Starożytni Grecy wyobrażali sobie życie po śmierci jako mniej ciekawe niż na Ziemi. Dusza zmarłego po przepłynięciu rzeki Styks, rzekomo istotnie istniejącej jako miejsce na ziemi, w Azji, w łodzi starca Charona, stawała przed trybunałem trzech sędziów. Tam dusza była sądzona, następnie szła w jedno z trzech miejsc spoczynku wiecznego; m.in. na Elizje. Sprawiedliwi kierowali się na prawo do rzeki zapomnienia – Lete. Napiwszy się z niej wody, zapominali o ziemskim życiu. Dalej czekały już na nie Pola Elizejskie – kraj wiecznego spokoju i pośmiertnej szczęśliwości, gdzie dusze wyzbyte od wszelkich cierpień i pragnień przechadzają się po bladych łąkach, ogarnięte muzyką niewidzialnych lir.

Na polach tych rosnąć miały topole i złotogłowy, złotokłosy.

W religiach pochodzących z Bliskiego Wschodu Elizjum ma swój odpowiednik w Rajskim Ogrodzie. 

 

File:Goethe Elysium crop.jpg

Goethe przybywa do Elizjum, Verlag der Kunstanstalt von Piloty & Loehle in München. Aus dem König-Ludwig-Album, Nr. 173. cc wikipedia

Plik:File-Elisium by Leon Bakst 2.jpg

Obraz Léona Baksta Elyzjum z 1906 cc wikipedia 

opr. A. Fularz na podst. Wikipedii

Literatura

Tytuł Śląskie Elizjum: zamki, pałace, dwory i parki w Kotlinie Jeleniogórskiej
Poczdamska biblioteka Europy środkowej i wschodniej : Podróże kulturalne
Potsdamer Bibliothek Östliches Europa: Kulturdenkmäler
Autor Arne Franke
Wydawca Dt. Kulturforum Östl. Europa, 2006
ISBN 3936168350, 9783936168358