Ponad 3,5 tys. lat temu w Brzezówce k. Jasła (Podkarpackie) istniało grodzisko zamieszkałe przez ludność, która przywędrowała zza Karpat. Archeolodzy z Muzeum Podkarpackiego w Krośnie natrafili tam na kilka tysięcy zabytków.
Podobne grodzisko odkryto w latach 90. ubiegłego wieku w położonej niedaleko Trzcinicy, gdzie powstał skansen archeologiczny Karpacka Troja. Natomiast w czerwcu tego roku natrafiono na kolejne w Kowalowach w gminie Jasło.
"Zakończone w Brzezówce wykopaliska oraz wcześniejsze odkrycia dowodzą, że pogórza karpackie były zamieszkałe przez ludność zakarpackiej kultury Otomani-Fuzesabony. Posiadała ona wysoki poziom cywilizacyjny; wówczas najwyższy poza basenem Morza Śródziemnego" - powiedział podczas konferencji prasowej w Krośnie archeolog i dyrektor Muzeum Podkarpackiego Jan Gancarski.
Grodzisko w Brzezówce składało się z majdanu otoczonego wałem oraz podgrodzia; łącznie zajmowało ok. dwa hektary powierzchni. "Nie wykluczamy, że mogło istnieć także drugie podgrodzie" - zauważył Gancarski.
Znalezione zabytki pochodzą z początków epoki brązu; są datowane na lata 1650-1350 przed Chrystusem. "Odkryliśmy stosunkowo dobrze zachowane m.in. fragmenty ceramiki oraz wyroby z kamienia. Grodzisko było trzykrotnie przebudowywane po pożarach" - dodał Gancarski.
Archeolog przypomniał, że na podobne grodzisko w czerwcu tego roku przypadkowo natrafiono w Kowalowach k. Jasła. Odkryte tam fragmenty ceramiki pozwalają wstępnie datować to grodzisko na młodsze okresy epoki brązu; 1300 - 700 lat p.n.e. Jego teren obejmuje obszar ponad jednego hektara.
W ocenie Gancarskiego, grodziska w Brzezówce, Kowalowach, a wcześniej w Trzcinicy dowodzą obecności na tym terenie ośrodków ludności przybyłej zza Karpat.
W latach 90. ubiegłego wieku w Trzcinicy Gancarski wraz kierowaną przez niego grupą archeologów odkrył ponad 160 tys. zabytkowych przedmiotów i obiektów; najstarsze są datowane na cztery tys. lat przed Chrystusem.
Ustalono wtedy, że na początku epoki brązu w Trzcinicy k. Jasła zbudowano osadę warowną. Otoczona była wałem z palisadą. W latach 2000-1650 przed Chrystusem mieszkała w niej ludność grupy pleszowskiej kultury mierzanowickiej, pozostającej pod silnymi wpływami zakarpackimi.
Z kolei między 1650 a 1350 rokiem przed Chrystusem żyła tam ludność zakarpacka kultury Otomani-Fuzesabony. Natomiast między VIII a XI stuleciem w Trzcinicy znajdował się centralny gród jednego z plemion, zamieszkujących w tamtym czasie Małopolskę. Prawdopodobnie został zniszczony w pożarze u schyłku panowania Mieszka II; aktualnie jest tam skansen archeologiczny.
PAP - Nauka w Polsce. Źródło: www.naukawpolsce.pap.pl
Kultura Otomani rozwijała się na ziemiach polskich obok kultury unietyckiej
Fragment opisu na stronach Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie:
W okresie od około 2150/1950 do 1150 lat p.n.Ch. w dorzeczu Cisy rozwijała się kultura Otomani-Füzesabony, stopniowo obejmując tereny dzisiejszej zachodniej Rumunii, wschodniej Słowacji, północno-wschodnich Węgier, Ukrainy Zakarpackiej oraz południowej Polski. Nazwa kultury pochodzi od miejscowości, gdzie po raz pierwszy odkryto jej zespoły: Otomani w Rumunii i Füzesabony na Węgrzech. (...) Kultura Otomani-Füzesabony była wielką cywilizacją z początków epoki brązu. Wyróżniała się wysokim poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego, tworzyła wielkie kompleksy osadnicze o wyraźnej hierarchizacji, z centralnie położonymi grodami. Były one ufortyfikowane rowami i wałami, nawet o konstrukcji kamiennej (min. Otomani, Nižna Myąla, Barca, Spiąski Štvrtok, Čana, Rozhanovce, Trzcinica, Trepcza, nadto: Maszkowice - w aktualnych badaniach, StP). (...) Wysoki poziom osiągnęła metalurgia brązu i złota, opierając się na miejscowych złożach rud metali. W osadach znajdowały się liczne warsztaty produkcyjne, a w osadach warownych gromadzono wielkie bogactwa w postaci biżuterii ze złota, brązu, bursztynu, paciorków z fajansu, okazałej broni, różnorodnych wyrobów z kości i rogu. Występowały liczne przedmioty pochodzące ze świata egejskiego oraz bałtycki bursztyn. Ceramika, doskonale wykonana pod względem technicznym, zdobiona była ornamentem guzowym, spiralnym i kanelowaniem. (...) Badania cmentarzysk przyniosły cenne informacje o zwyczajach pogrzebowych i wierzeniach religijnych. Wierzono w życie pozagrobowe. Początkowo dominował ciałopalny obrządek pogrzebowy, a potem rozpowszechnił się obrządek szkieletowy. Groby były bogato wyposażone w ceramikę, wyroby brązowe, złote i kościane, w importowane paciorki i kolie. Zmarłych układano w pozycji skurczonej, mężczyzn na prawym, a kobiety na lewym boku z twarzami na południe. (...) Pod względem stopnia zaawansowania rozwoju kulturowego, społecznego i gospodarczego można ją porównać z cywilizacją środkowej epoki brązu w basenie Morze Egejskiego.
wg racjonalista.pl