Mojżesz Węgrzyn (ur. 990-995 w Transylwanii – zm. 1043) to święty mnich prawosławny i jeden z wczesnych bohaterów kronik.

Pochodził z Węgier, na Ruś przybył według hagiografii razem z dwoma braćmi. Wszyscy wstąpili na służbę do księcia rostowskiego Borysa jako członkowie jego drużyny. Brat Mojżesza zginął razem z księciem i jego bratem Glebem, jednak przyszłemu świętemu udało się dotrzeć do Kijowa, gdzie zapragnął zostać mnichem. Został jednak wzięty do niewoli w czasie wyprawy kijowskiej Bolesława Chrobrego i wrócił do Kijowa dopiero siedem lat później.

Według opowiadania zawartego w Pateryku Kijowsko-Pieczerskim, w przebywającym w niewoli Mojżeszu zakochała się bogata wdowa i wykupiła go z niewoli. Mężczyzna odmawiał jednak poślubienia jej, gdyż w czasie pobytu w Polsce spotkał się z mnichem prawosławnym podróżującym na Ruś z Athosu, który przyjął jego śluby monastyczne (według innej wersji złożył śluby zakonne w monasterze w Zimnem ok. 1018^[1]). Wówczas kobieta nakazała go wykastrować. Dopiero po śmierci wdowy Mojżesz zdołał wrócić do Kijowa, gdzie został przyjęty do Monasteru Kijowsko-Pieczerskiego. Według tradycji zmarł w 1043 w opinii świętości.

Trzeci z braci również został mnichem, zakładając w Torżoku na ziemi twerskiej monaster św. św. Borysa i Gleba. Był to trzeci ośrodek męskiego życia monastycznego na ziemiach ruskich^[2].

 

W 1025 umiera Bolesław Chrobry. W ziemi lackiej wybucha rokosz. "Ludzie" zabijają "także i niewiastę ową bezwstydną." i dalej: "XII. Błogosławiony zaś Mojżesz, podźwignąwszy się z ran, przybył do świętej Bogarodzicy, do monasteru pieczarskiego, (...) przybył tu i umarł w Bogu, przeżywszy w monasterze lat dziesięc, w okowach niewoli lat pięc a rok szósty w męczeństwie za cnotę."
Zmarł ponoc w 1043. A powinien według tego... gdzieś koło 1035. (10 lat w monasterze.)

http://www.historycy.org/index.php?showtopic=72377

Pochodził z Węgier (Rusi Zakarpackiej), ale przebywał u Borysa, księcia Rostowa. Gdy ten został w r. 1015 zamordowany, przeszedł na służbę do jego siostry. Trzy lata później dostał się do niewoli, zagarnięty przez oddziały Bolesława Chrobrego, gdy ten wyprawił się na Kijów. Przez pięć lat przebywał jako jeniec w jakimś grodzie. Potem odsprzedano go pewnej wdowie, która męża straciła w czasie wspomnianej wyprawy. Chciała ona wyjść za Mojżesza, ale na próżno starała się o jego względy. Potem rzekomo sam król interweniował na jej rzecz. Gdy Mojżesz odmówił, poddano go torturom. Ale Bóg pokarał króla i zachłanną wdowę. Król nagle zmarł, a podwładni podnieśli żagiew buntu, zmasakrowali biskupów i panów, w tym także rzeczoną wdowę. Uwolniony Mojżesz, mógł się wówczas udać do Ławry Pieczerskiej. Miało to nastąpić w r. 1054. Habit wręczał mu sam św Antoni. Po dziesięciu latach zmarł, w czasie gdy żył jeszcze wielki patriarcha. W menologiach ruskich Mojżesz, traktowany jako święty, wspominany jest w dniu 26 lipca.

http://www.wikalim.republika.pl/1038_patroni0726.html

Tekst IV tomu Monumentów znajdziesz tutaj: http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=1...431AD4A54A2D6-2  Test Żywotu znajduje się od strony 810.

 

opr. A. Fularz na podst. Wikipedii oraz historycy.org