Łukasz z Wielkiego Koźmina o kulcie boga Jassa

Kategoria:

"Albowiem […] Łado, Jassa, Kuja, Nija […] które są
[...] imionami bożków tu w Polsce czczonych,
jak zaświadczają niektóre kroniki samych Polaków…"
- Łukasz z Wielkiego Koźmina (1370 - 1412)

"W źródłach historycznych bóg Jassa / Jessa jest jednym z bogów wymienianych najczęściej, a określanych jako polski:

Źródła historyczne:
- Koźmińczyk (1405-1412),(Yassa, żywy obrzęd wiosenny i nieznane wcześniejsze kroniki).
- Statua provincialia (1420), (Yassa).
- Sermones Cunradi (1423), (Yassa/Ysaya).
- Postilla Husitae przed (1450) (Yesse).
- Glosa przy S.Adalberti (vita ~1450), (agyejsze).
- Roczniki Długosza (1455), (bóg Jowisz-Jessa).
- Kronika Miechowity (1521), (Jessa).

(...) Wspomniane w tym miejscu źródła to przede wszystkim:

1.tzw. rękopis BJ 1446, znajdujący się w zbiorach Biblioteki Jagiellońskiej; czyli Postylla Łukasza z Wielkiego Koźmina, tzw. Koźmińczyka, rektora Akademii Krakowskiej (1410 – 1412);
2.Statuta provincialia breviter (ok. 1420 – 1422);
3.częstochowski rękopis Kazań Konrada na rok liturgiczny (1423);
4.Postylla anonimowego, polskiego husyty (1450)."

(...)

Koźmińczyk (1370 - 1412), potępiający pogańskie obrzędy obchodzone w Zielone Świątki wyraźnie wymienia imię Jassy, jako boga czczonego w Polsce:

"Nie ma innego imienia pod niebem, w którym możemy być zbawieni. Albowiem nie zbawia się człowiek w imię Łado [Lada], Jassa [Yas˂s˃a], !Quia [Quia], Nija [Nia], tylko w imię Jezusa Chrystusa... Nie Łada [Lada], nie Jassa [Yassa], nie Nija [Nia], które są skądinąd imionami bożków tu w Polsce czczonych, jak zaświadczają niektóre kroniki samych Polaków…"[3].

Z kolei Długosz pisze o nim co następuje:

„Jowisza zaś nazywali w swym języku Jessa, wierząc, że od niego jako najwyższego z bogów przypadały im wszystkie dobra doczesne i wydarzenia zarówno niepomyślne, jak i szczęśliwe. Jemu więc też większą aniżeli innym bóstwom cześć oddawali i częstszymi wielbili ofiarami.”

Ostatecznie, zebrawszy imię boga ze wszystkich źródeł, otrzymujemy je w następujących formach:

- yassa (Statuta provincialia breviter)
- Jessa (Długosz)
- agyessze (Kodeks krasnostawski)
- Ysaya, Yassa, Yesse (statuty synodów polskich z początku XV).

wg bogowiepolscy.net