Gazeta codzienna

Sztuka. Kultura. Nauka.

* * *
Merkuriusz Polski dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej. Od 3 stycznia 1661.
czwartek, 28 Marzec, 2024 - 11:39

Kult bóstwa Łada/ Łado w źródłach historycznych

sob., 03/12/2016 - 08:54

źródła historyczne wspominające bóstwo Łada/Łado: 

- Lado z powtórzeniem jako Lada (Postylla Łukasza z Wielkiego Koźmina, 1405) 
- Lado (Statua provincialia breviter -1420 r.)
- Lado (Sermones per circulum anni Cunradi, 1423 r.) 
- Alado (Postilla Husitae anonymi, przed 1450 r.) 
- Alado (glosa przy S. Adalberti vita - 1450 r.)
- Łada/Lyada/Mars (Kroniki sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza, 1455 r.)

(...)


- „Marsa nazywali Ładą [dosłownie: Lyada]. Wyobraźnia poetów uczyniła go wodzem i bogiem wojny. Modlili się do niego o zwycięstwa nad wrogami oraz o odwagę dla siebie, cześć mu oddając bardzo dzikimi obrządkami.”[1] (Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego Jana Długosza, 1455 – 1480 r.)

- „[Łada] bogini polska, którą na Mazowszu w miejscowości i wsi Łada czczono.”[2] (Insignia seu clenodia Regni Poloniae Jana Długosza, 1464 – 1480 r.)

- „Zabraniajcie również klaskań i śpiewów, w których wzywa się imiona bożków Lado, Yleli, Yassa, Tya, a które się zwykło odprawiać podczas Zielonych Świąt.”[3] (Statua provincialia breviter -1420 r.)

- „Polacy jeszcze teraz około Zielonych Świąt czczą bożków Alado, Gardzyna, Yesse...”[4] (Postilla Husitae anonymi, przed 1450 r.)

- „niestety nasi starcy, starki i dziewczęta nie przykładają się do modłów, aby godni byli przyjąć Ducha św, ale niestety w te trzy dni <Zielonych Świątek>, co by należało spędzić na rozmyślaniu, schodzą się starki, kobiety i dziewczęta nie do kościoła, nie na modły, ale na tańce, nie Boga wzywać, ale diabła, mianowicie Ysaya, Lado, Ylely, Yaya (…). Tacy (…) jeśli nie będą pokutować, przejdą z Yassa, Lado na wieczne potępienie”[5]. (Sermones per circulum anni Cunradi, 1423 r.)

- „bóstwami Polaków były te: <Alado, Agyeʃsze>”[6] (glosa przy S. Adalberti vita - 1450 r.)

- „Albowiem nie zbawia się człowiek w imię Łado [dosłownie: Lado], Jassa, !Quia, Nija, tylko w imię Jezusa Chrystusa (…) Nie Łada, nie Jassa, nie Nija, które są skądinąnd imionami bożków tu w Polsce czczonych, jak zaświadczają niektóre kroniki samych Polaków...”[7] (Postylla Łukasza z Wielkiego Koźmina, około 1405-1412 r., najstarsze źródło z wymienionych powyżej).

Później, po Długoszu, jedynie w Kronice Polskiej, Litewskiej, Żmudzkiej i wszystkiej Rusi Macieja Stryjkowskiego (1582 r.) pojawia się istotniejsza wzmianka o żmudzkim i litewskim Dzidzis Lado: 

„Dzidzis Lado to jest wielki bóg którego... święta... obchodzili w karczmach, a niewiasty i panny na łąkach i po ulicach tańce, ująwszy się około za ręce, stroili, śpiewając żałośnie, a powtarzając: 'łado, łado, łado, Didis musu Dewie' to jest: 'wielki nasz boże Lado!', co i dziś jeszcze... czynią”.[8].

wg G. Niedzielski, bogowiepolscy.net

[1] J. Strzelczyk, Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 1998, s. 125.
[2] A. Kowalik, Kosmologia dawnych Słowian, Prolegomena do teologii politycznej dawnych Słowian, Kraków 2004, s. 335, tłumaczenie własne z łaciny („deae Polonicae, que in Mazovia, in loco et in villa Lada colebatur”)
[3] Cytat za: L. Kolankiewicz, Dziady. Teatr święta zmarłych, Gdańsk 1999, s. 418
[4] j.w.
[5] j.w.
[6] Cytat za: L. Kolankiewicz, Dziady..., dz. cyt.,, s. 420.
[7] Cytat za: L. Kolankiewicz, Dziady..., dz. cyt.,, s. 417.
[8] L. Kolankiewicz, Dziady..., dz. cyt.,, s. 441.