Gazeta codzienna

Sztuka. Kultura. Nauka.

* * *
Merkuriusz Polski dzieje wszystkiego świata w sobie zamykający dla informacji pospolitej. Od 3 stycznia 1661.
czwartek, 28 Marzec, 2024 - 16:01

Gunhilda albo Sygryda. Jak ziemie Polski miały wybić się na niepodległość...

wt., 28/04/2015 - 14:50

Stare sagi ze Średniowiecza opisują jak ziemie obecnej Polski miały uzyskać niepodległość i wybić się na niezależność. Opisy te są zwykle lekceważone przez współczesnych historyków, nie wiadomo czy słusznie, zresztą nie były one tłumaczone dotychczas na język polski. Przykładem jest legenda wodza Wikingów z ujścia rzeki Odry, Jarla Sigvaldi'ego. Istnieje możliwość, że Sygryda, druga żona króla Danii Swena Widłobrodego, córka szwedzkiego wodza Skagula Tostea to ta sama osoba co pierwsza żona Swena, księżniczka polska która po ślubie zmieniła imię na Gunhilda.

Aby pozyskać rękę Astrid, córkę wodza Wendów (Słowian) nazywanego Burysławem, co najprawdopodobniej było określeniem wszystkich wodzów Słowian w sagach, ponieważ inne imiona nie pojawiają się, obiecał uwolnić Wendów z daniny, jaką musieli płacić dla Duńczyków. Spełnił swoją obietnicę poprzez rejs żeglarski do Zelandii, gdzie wysłał wiadomość do Swena Widłobrodego, że miał ważne nowiny, ale zachorował i nie mógł przyjść osobiście w celu dostarczenia ich do niego. Jako że Swen był ich ciekawy, poszedł na pokład statku Sigvalda i został schwytany przez Jomsvikingów - wikongów z ujścia Odry. W celu wyzwolenia duński król musiał przyznać niepodległość zarówno Jomsvikingom jak i dla Wendów, oprócz płacenia okupu za swoją królewską godność. Sven miał też poślubić Sygrydę zwaną też Gunhildą z Wendów, córkę Burysława. Sam Byrysław ożenił się z siostrą Swena, Tyri. Sądząc z relacji Thietmara, Burysławem - Burisleifem był Mieszko I.

7-dniowa żona władcy Polski? Thyra, Thore

Tyra (zm. 18 września 1000) to królowa Norwegii, córka króla Danii i Norwegii Haralda Sinozębego i prawdopodobnie Tofy. Przed 985 wyszła za mąż za jarla Jomsborga Styrbjörna Sterkiego, syna króla Szecji Olafa Björnsona[1]. Według pochodzącej z ok. 1225 Fagrskinny Thyra została przymuszona przez swego brata Swena Widłobrodego do poślubienia króla Wendów Burysława, lecz uciekła po tygodniu wspólnego pożycia, a następnie schroniła się w Norwegii u tamtejszego króla Olafa Tryggvasona.

Została odesłana i dostała przybranego ojca Ossura Agessona jako towarzysza podróży, do słodzenia jej, że ma takie same samą sytuację jak wysłana do Svena Królowa Gunhilda z Wendlandii. Ale płakała i nie bardzo chętnie chciała podróżować, ale skończyła podróż do Wendlandii i ożeniła Burysława. "Ale ponieważ była wśród pogańskich ludzi, ona nie przyjmowała jedzenia i picia od nich, i tak trwało to siedem dni." Następnie uciekła do Norwegii po strajku głodowym.

Snorri poinformował że Olaf Tryggvason został po raz pierwszy ożeniony z Geirą, córką księcia Burysława z Wendlandii, który stał  w przyjaznych stosunkach do Olafs Tryggvasona. Ale Geira umarła i Olaf wyjechał z Polski. Burysław trochę  później ożenił się z siostrą Svena, Tyrą, w ramach porozumienia między nimi. Ale po siedmiu nocach Tyra uciekła do Norwegii. Została wtedy żoną Olafa Tryggvasona. Rok później Olaf obiecał dołączyć do Burysława w Wendlandii, z którym wciąż był w przyjaznych stosunkach, aby odzyskać nieruchomości Tyry w Wendlandii. Po drodze został zaatakowany i zabity przez wrogów koło Svolder- wrogami byli król Swen Widłobrody, król Olaf Skötkonung i norweski Jarl Erik Håkonsson.

Snorri odwrócił role: Olaf nie był teraz więcej napastnikiem, ale zaatakowanym. A rolę Tyry, jako kobiety, która zachęcała do wojny, teraz wzięła Sygryda Storråda, kobieta Svena Widłobrodego. Miała być głęboko obrażona, bo Olaf nie chciał wyjść za pogankę i miał ją nawet nazwać mianem "pogańskiej suki".

Historia Norvegiae opisuje tylko że Olav Tryggvason miał żonę "sororem Sweinonis regis ... Tyri", ale była ona obiecana "dux quidam de Sclauia". Nie wiadomo, czy była żoną Mieszka I, opisywanego w źródłach jako najprawdopodobniej, Burysław. Tak wynikałoby z prób interpretacji tej historii i połączenia historycznych wątków w spójną całość. Owym dux de Sclauia miał być zapewne Mieszko I, jeśliby wierzyć Thietmarowi i jego wersji tej historii, połączonej z opisami z - często fantazyjnych- sag.

Według Snorri Sturlusona była żoną Burysław z Wendlandii, w ramach porozumienia pokojowego duńsko- polskiego (windlandzkiego) co również oznaczało, że jej brat Sven Widłobrody ożenił się z siotrą Burysława Gunhildą.

Sygryda

Kroniki historyczne twierdzą, że Sygryda była córką legendarnego Burysława (być może Mieszka I, gdyż imię Byrysław w sagach odnosiło się do wszystkich właddców Wendów). Średniowieczne kroniki współczesne Sygrydzie pozwalają na sformułowanie hipotezy, że mogła ona być córką Mieszka i Dobrawy.

Kilka średniowiecznych kronik stoi na stanowisku, że matka Haralda II i Kanuta Wielkiego wywodziła się z plemienia Polan lub innego blisko z nimi spokrewnionego plemienia słowiańskiego. Ten rodowód Sygrydy potwierdzają kroniki. W XIII -wiecznej kolekcji sag, Heimskringla, Snorri Sturluson mówi , że Swen Widłobrody został złapany w ataku na Jomsvikingów i przekazany Burysławowi , król Wendlandu (kraju Słowian). W ramach swoich negocjacji uzgodniono, że Swen ożeni Gunhild, córkę Burysława, a drugi będzie poślubiony siostrze Swena, Tyri . Przez Gunhildę, Swen  miał potomstwo: Harald II króls Danii i Kanuta Wielkiego. Mimo że opis ten zgadza się z niektórymi aspektami historycznego kronikarstwa, są też różnice:

  • Thietmar z Merseburga wspomina, że córka Mieszka I, a siostra Bolesława Chrobrego wyszła za mąż za Swena Widłobrodego i urodziła mu dwóch synów, Haralda II i Kanuta Wielkiego. W przekazie tym nie ma jednak żadnej wzmianki na temat jej imienia. Thietmar miał prawdopodobnie największą wiedzę spośród wszystkich średniowiecznych kronikarzy na temat wydarzeń mu współczesnych, ponadto był dosyć dobrze zaznajomiony z sytuacją w Polsce i Danii w tamtym czasie. "Sed quia nullus ad comprehendendas aquilonaris regionis varietates, quas natura pre caeteris mirabiles ibidem operatur, et crudeles populi istius executiones sufficit, omitto et de geniminis viperarum , id est filiis Suenni persecutoris, pauca edissero. Hos peperit ei Miseconis filia ducis, soror Bolizlavi successoris ejus et nati; quae a viro suimet diu depulsa, non minimam cum caeteris perpessa est controversiam. Hujus proles multum in omnibus patrissantes, dilecti genitoris corpus delatum flebiliter suscipiunt et tumulant, et quicquid dedecoris patri suimet ingeri ab Anglis propositum est, paratis navibus ulcisci studebant.  Eorum facinora, quae hiis intulere plurima, me quia latent, preteriens, illud stilo breviter aperio, quod mihi quidam pro veritate sibi cognitum intimavit. Aethelred, rex Anglorum, obiit anno Dominicae incarnationis 1016, et in mense Julio predicti fratres Harald et Cnut, ac cum duce suimet Thurguto cumque 340 navibus egressi, urbem quandam nomine Lundunam, ubi regina, tristis nece viri suimet et defensoris, cum filiis Ethelsteno ac Ethmundo et duobus episcopis caeterisque primatibus presidio sedebat, circumdant, et naves singulas 80 viros habentes, per flumen, quod Timisi vocatur, ducentes, 6 menses eandem impugnant. Regina autem tunc bello defatigata assiduo nuntios misit, qui ab eis pacem peterent, et quid ab ea expescerent, diligenter inquirerent. Respondetur protinus hiis ab inexplendis hostibus, si regina voluisset dare filios suos in mortem, seque cum 15 milibus argenti ponderibus, et episcopos cum 12 milibus et omnibus loricis, quarum milia 24 numerus incredibilis erat, redimere, et ad haec speranda 300o' obsides electos dare voluisset, sibi tantum sociisque suimet pacem cum vita adipisci potuisset; sin autem, omnes ter clamabant eos una gladio perituros. Venerabilis vero regina cum suis hac logatione admodum turbata, post longam estuantis animi deliberationem, se sic facturam spopondit, et id cum prenominatis militibus firmat. Interim confratres duo noctis silentio, in navicula promissum evadentes periculum, quoscumque poterant ad defensionem patriae et ereptionem matris, hoste adhuc hoc ignorante, congregabant. Sed cum in una dierum Thurgut piratarum dux ad depopulandos fines proximos cum multitudine egrederetur, ex improviso hostibus occurrens eos offendit; et ut eosdem eminus aspexit, socios exortans, viriliter hos adiit, et ceciderunt utrimque Aethmun et Thurgut cum maxima sociorum multitudine. Et nec hiis neque aliis ulla spes optatae venit victoriae; sed vulnerati sponte discescerunt, hoc solum gementes, quod sic fortuitis id accidit casibus. Nobis autem scriptura (Sap. II, 2.) prohibet credere fatum vel casum aliquid esse. Dani tunc, quamvis imbecilles, socias tamen naves visitant; et intelligentes, urbi solatium ab Aethelsteno superstite et Britannis venientibus afferri, truncatis obsidibus, fugiunt. Et destruat eos atque disperdat protector in se sperantium Deus, ne umquam solito hiis vel aliis noceant fidelibus! In ereptione civitatis illius gaudeamus, et in caetero lugeamus."
  • Adam z Bremy pisze, że polska księżniczka była żoną Eryka Zwycięskiego i matką Haralda II oraz Kanuta Wielkiego. Informacja ta jest uważana przez niektórych historyków za niepewną. Adam z Bremy w szczegółach pisze, że polska księżniczka była żona Eryka Zwycięskiego, a przez to małżeństwo matką Olafa Skötkonunga ze Szwecji. W swoim drugim małżeństwie z Swenem stała się matką Kanuta i Harolda króla Danii.
  • Encomium Emmae Reginae zawiera wzmiankę, że Kanut Wielki i jego brat przybyli na ziemie Słowian po swoją matkę, żeby zabrać ją z powrotem do Danii. Informacja ta nie przesądza tego, że Sygryda wywodziła się z plemion słowiańskich, jednak kronika mocno to sugeruje.
  • Liber vitae of the New Minster and Hyde Abbey Winchester zawiera zapis mówiący, że siostra króla Kanuta nosiła imię Santslaue (Santslaue soror CNVTI regis nostri), które bez wątpienia jest imieniem słowiańskim. J. Steenstrup sugeruje, że siostra Kanuta została tak nazwana po swojej matce, stąd hipoteza, że słowiańską wersją imienia Sygryda jest Świętosława. To stwierdzenie pokrywa się z tezą, jakoby Sygryda byłą córką Mieszka.

Twierdzenie, że matką Kanuta była siostra Bolesława Chrobrego wyjaśnia kilka zagadkowych zapisów w średniowiecznych kronikach, jak choćby to, że polscy wojownicy brali udział w podboju Anglii.

Pogląd jakoby imię Sygrydy było zmieniane dwukrotnie jest mało prawdopodobny. Tylko skandynawskie źródła nazywają ją Sygrydą Storrådą. Imię Gunhilda zostało jej nadane, gdyż imię słowiańskie było trudne do wymówienia w języku duńskim. Jednakże niektórzy historycy podają w wątpliwość fakt, aby autorzy sag, żyjący kilka pokoleń po opisywanych wydarzeniach mieli tak szczegółową wiedzę na temat jej imienia. Kobieta występuje w sagach pod imieniem Sygryda prawdopodobnie dlatego, że osoby je spisujące miały trudności z wymówieniem i zapisaniem tego trudnego imienia.

Według nordyckich sag, a więc utworów po części historycznych, po części fantastycznych, Sygryda była córką szwedzkiego wikinga Skagula Tostea. Poślubiła króla Szwecji Eryka Zwycięskiego, z którym miała syna Olofa Skötkonunga. Rozwiodła się z nim, a w lenno otrzymała Götalandię. Już po śmierci Eryka wyszła ponownie za mąż za króla Danii Swena Widłobrodego.

Duński historyk Saxo Grammaticus potwierdza część informacji zawartych w sagach, pisząc, że wdowa po Eryku Zwycięskim wyszła za Swena Widłobrodego po tym jak odrzuciła zaloty Olafa Trygvassona. Jeśli Mieszko I miał być jarlem wikińskim, jak sugeruje zielonogórski autor Adam Ruszczyński, to z genealogii dość jednoznacznie wynika że Mieszko I nazywał się Skagul Toste. Sigríð Storråda miała być wg Heimskringla córką Tostego, i równocześnie- wg kronikarzy (Thietmara, Adama z Bremy) córką władcy Polski. Skąd wiadomo że jej ojciec - ów polski Mieszko- to aby nie Skagul Toste?

opr.af na podst.Wikipedii

Przypisy

  1.  

Rafał T. Prinke: Świętosława, Sygryda, Gunhilda. Tożsamość córki Mieszka I i jej skandynawskie związki. Poznań–Warszawa: 2004, s. 106—107. por. https://www.academia.edu/1045395/%C5%9Awi%C4%99tos%C5%82awa_Sygryda_Gunhilda._To%C5%BCsamo%C5%9B%C4%87_c%C3%B3rki_Mieszka_I_i_jej_skandynawskie_zwi%C4%85zki_%C5%9Awi%C4%99tos%C5%82awa_Sygryda_Gunhilda._The_identity_of_Mieszko_Is_daughter_and_her_Scandinavian_relationships

  • Oddr Snorrason; Theodore Murdock Andersson (2003). The Saga of Olaf Tryggvason. ISBN 978-0-8014-4149-3.
  • Snorri Sturluson; Lee Milton Hollander (1991). Heimskringla: History of the Kings of Norway. University of Texas Press. ISBN 978-0-292-73061-8.
  • Lee Milton Hollander (1955). The Saga of the Jómsvíkings. ISBN 978-0-292-77623-4.
  • Alison Finlay (2004). Fargrskinna, a catalogue of the Kings of Norway. Brill Academic Pub. ISBN 978-90-04-13172-9.
  • Palgrave, Sir Francis History of the Anglo-Saxons London : W. Tegg & Co., 1876